Avukat Sami Işılak Logo
Aile Hukuku

Aile Hukuku Nedir? Kapsamı, Temel İlkeleri ve Bilinmesi Gerekenler

25 Kasım 2025

Aile hukuku, toplumun en temel yapı taşı olan ailenin korunması, düzenlenmesi ve aile içi ilişkilerin hukuki çerçeveye oturtulmasını sağlayan hukuk dalıdır. Evlilik, boşanma, velayet, nafaka, mal rejimi, evlat edinme gibi birçok önemli konuyu kapsayan bu alan, bireylerin hak ve yükümlülüklerini belirlerken aynı zamanda çocukların üstün yararını da ön planda tutar. Bu blog yazısında aile hukukunun temel başlıklarını, süreçlerini ve dikkat edilmesi gereken hukuki noktaları detaylı biçimde inceleyeceğiz.

Aile Hukuku Nedir? Kapsamı, Temel İlkeleri ve Bilinmesi Gerekenler

Aile Hukukunun Temel İlkeleri

Aile hukukunun işleyişi bazı temel ilkeler üzerine kuruludur. Bunlar hem mahkemelerin karar verirken dikkate aldığı hem de aile içi uyuşmazlıklarda yol gösterici olan prensiplerdir.

1. Çocuğun Üstün Yararı İlkesi

Aile hukuku uyuşmazlıklarında çocukların fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimi her şeyin önünde gelir. Bu ilke özellikle velayet, kişisel ilişki ve nafaka kararlarında hayati öneme sahiptir.

2. Eşlerin Eşitliği İlkesi

Türk Medeni Kanunu’na göre eşler, evlilik birliği içinde hak ve yükümlülükler açısından eşittir. Karar alma, ortak yaşamı sürdürme ve ekonomik sorumluluklar bu ilkeye dayanır.

3. Ailenin Korunması İlkesi

Devlet, aileyi ve aile bireylerini korumakla yükümlüdür. Özellikle şiddet durumlarında 6284 Sayılı Kanun devreye girer.


Aile Hukukunun Kapsamı

Aile hukuku, birçok alt başlığı içinde barındırır. Bunların en önemlilerini aşağıda bulabilirsiniz.

A. Evlilik ve Evlilik birliği

1. Evliliğin kurulması

Evlilik, resmi nikâhla kurulur ve taraflar arasında hukuki bir bağ oluşturur. Evliliğin geçerli olabilmesi için:

  • Tarafların özgür iradeleriyle evlenmesi,
  • Yasal yaş sınırının sağlanması,
  • Hısımlık gibi evlenme engellerinin bulunmaması gerekir.

2. Evliliğin sona ermesi

Evlilik iki şekilde sona erebilir:

  1. Boşanma
  2. Eşlerden birinin ölümü

B. Boşanma Davaları

Boşanma, aile hukukunun en fazla başvurulan alanlarından biridir. Boşanma davaları çekişmeli veya anlaşmalı olarak açılabilir.

1. Anlaşmalı Boşanma

Anlaşmalı boşanmanın şartları şunlardır:

  • Evlilik en az 1 yıl sürmüş olmalıdır.
  • Taraflar tüm konuda uzlaşmış olmalıdır.
  • Hakim tarafları bizzat dinlemelidir.

2. Çekişmeli Boşanma

Eşlerin boşanmanın gerekçeleri, velayet, maddi-manevi tazminat veya nafaka gibi konularda anlaşamadığı durumlarda açılır.

Sık kullanılan boşanma sebepleri:

  • Zinâ
  • Hayata kast
  • Onur kırıcı davranış
  • Terk
  • Akıl hastalığı
  • Evlilik birliğinin sarsılması

Mal Rejimleri

A. Yasal Mal Rejimi: Edinilmiş Mallara Katılma

2002 sonrası evlenenler için geçerli olan bu sistemde, evlilik süresince edinilen mallar ortak kabul edilir.

B. Sözleşmeyle Seçilebilecek Mal Rejimleri

Eşler, noter onaylı bir sözleşmeyle aşağıdaki mal rejimlerinden birini seçebilir:

  • Mal ayrılığı
  • Mal ortaklığı
  • Paylaşmalı mal ayrılığı

Velayet ve Çocuk Hakları

Velayet, çocuğun bakım, eğitim, gelişim ve korunmasından sorumlu olmayı ifade eder. Boşanma sonrası velayetin kimde kalacağı tamamen çocuğun üstün yararı dikkate alınarak kararlaştırılır.

Velayet Kararında Dikkate Alınan Kriterler

Hakim aşağıdaki unsurlara özellikle dikkat eder:

  • Çocuğun yaşı,
  • Ebeveynlerin bakım kapasitesi,
  • Çocuğun mevcut yaşam düzeninin bozulmaması,
  • Kardeşlerin ayrılmaması,
  • Şiddet veya kötü muamele geçmişi.

Nafaka Türleri

Aile hukukundaki nafaka türleri üç ana başlıkta incelenir:

1. Tedbir Nafakası

Boşanma davası devam ederken taraflardan birinin geçimini sağlamak amacıyla bağlanır.

2. İştirak Nafakası

Velayeti kendisinde olmayan ebeveynin çocuğun bakım giderlerine katılması için öder.

3. Yoksulluk Nafakası

Boşanma sonrası yoksulluğa düşecek eşe bağlanır.


Evlat Edinme Süreci

Evlat edinme, çocuğun üstün yararı dikkate alınarak yürütülen hassas bir hukuki süreçtir.

Evlat Edinme Şartları (Özet)

  • Eşlerin en az 5 yıllık evli olması veya 30 yaşını doldurmuş olmaları,
  • Çocuğun en az 1 yıl süreyle bakılması,
  • Sosyal hizmetlerin olumlu rapor vermesi.

Aile Hukukunda Sık Yapılan Hatalar

Aşağıdaki hatalar, birçok ailenin hukuki süreçleri gereksiz yere uzatmasına veya olumsuz sonuçlar almasına neden olur:

  • Duygusal kararlarla dava açmak
  • Delil toplamadan süreç başlatmak
  • Uzman avukat desteği almamak
  • Çocuğun görüşünü yok saymak
  • Mal rejimi sözleşmesini önemsememek

Aile Hukukunda Avukat Tutmak Gerekli mi?

Aile hukuku davaları duygu yoğunluğu yüksek, teknik detayları fazla ve ciddi sonuçlar doğuran süreçlerdir. Bu nedenle bir avukat desteği almak çoğu zaman büyük avantaj sağlar.

Avukatın Sağladığı Faydalar

  • Hak ve yükümlülüklerin doğru belirlenmesi
  • Delillerin doğru zamanda ve doğru şekilde sunulması
  • Çocuğun yararının profesyonel şekilde korunması
  • Sürecin hızlanması

Sonuç

Aile hukuku, bireylerin ve özellikle çocukların geleceğini doğrudan etkileyen kritik bir hukuk dalıdır. Boşanma, velayet, nafaka veya mal paylaşımı gibi konularda doğru bilgiye sahip olmak ve gerekli durumlarda profesyonel destek almak sürecin adil ve sağlıklı biçimde yürütülmesine yardımcı olur. Aile içi huzurun korunması ve bireylerin haklarının güvence altına alınması için aile hukukunun kapsamını doğru anlamak büyük önem taşır.